درمان زخم بستر | درمان زخم بستر در منزل امکان پذیر است؟
درمان زخم بستر، یک پروسه بسیار مهم است که باید زیر نظر متخصص زخم انجام شود. به زخم بستر (Bedsore)، زخم فشاری (Pressure ulcer) نیز میگویند. زمانی که پوست به طور کامل در اثر فشار طولانی مدت بر یک یا چند ناحیه از بدن از بین برود، زخم فشاری ایجاد میشود. در نقاطی از بدن که ذخیره بافت چربی و بافت عضلانی در آنجا کم است و پوست بر روی برجستگی استخوانی قرار دارد، مانند ساکروم (استخوان دنبالچه)، زخم فشاری بیشتر ایجاد میشود. افرادی که توانایی حرکتی کم و یا ناتوانی حرکتی دارند، مبتلا به این زخم هستند و برای درمان قطعی زخم بستر باید هر چه زودتر اقدام کنند.
علت زخم بستر
به طور کلی علت ایجاد زخم بستر در سه دسته تقسیم میشود:
1. نیروهای برشی (شیرینگ)
2. فشار
3. اصطکاک
زخمهایی که ناشی از نیروهای برشی (شیرینگ) هستند، شایع ترین علت زخم بستر میباشند و زمانی شکل میگیرند که جاذبه زمین و وزن قسمتی از بدن در تقابل یکدیگر باشند. درمان زخم بستر در این نوع، کمی دشوار است.
در زخمهایی که ناشی از فشار و اصطکاک هستند، ابتدا سطح پوست زخم شده و با پیشرفت به عمق بافت پوست نفوذ میکند. زمانی که عضلات و بافتهای زیرین را درگیر کرد، تخریب تمامیت پوستی انجام میشود. فاکتورهای خارجی ایجاد زخم، عبارت اند از:
· شکستگی
· تعریق زیاد
· انواع بیاختیاری (ادرار، مدفوع و رطوبت بدن)
· ترشحات زیاد زخم
فاکتورهای داخلی ایجاد زخم نیز، عبارت اند از:
· کورتون تراپی
· سوء تغذیه
· سن
· شیمی درمانی
· اختلال حس
· اختلالات گردش خون
· بیماریهای زمینهای
· مصرف دخانیات
آیا زخم بستر درمان قطعی دارد؟
بسته به پیشروی زخم و علت ایجاد زخم در بدن، درمانها متفاوت خواهد بود. در صورتی که پروسه درمان به روش صحیح و اصولی و تا انتها انجام شود، درمان زخم بستر تایید میشود. برخی از افراد برای درمان زخم بستر به سراغ دکترهایی میروند که هیچ تخصصی در این مورد ندارند. توجه داشته باشید که اگر به دنبال درمان قطعی زخم بستر هستید، به متخصص زخم مراجعه کنید.
بهترین و سریعترین درمان زخم بستر
زمانی که کلمه (سریع) شنیده میشود، افراد فکر میکنند طی یک هفته درمان قطعی زخم بستر صورت میگیرد. توجه داشته باشید که این زخم طی سالها تشکیل شده و برای درمان نیاز به تایم بیشتری دارد. اما سریعترین روش درمان زخم بستر به صورت زیر است:
1. در مراحل اولیه درمان، فشار و اصطکاک در ناحیه آسیب دیده که موجب زخم شده است را کاهش میدهند تا در نتیجه درد، کنترل شود. سپس با تغذیه خوب از تشدید شدن زخم و بروز عفونت جلوگیری میکنند. در روند تغذیه باید به اندازه کافی کالری، پروتئین، ویتامین، مواد معدنی و آب به بدن رسانده شود. کاهش فشار و اصطکاک، در استراتژیهایی انجام میشود که عبارت است از:
· تغییر مکان: موقعیت بدن به طور مرتب باید تغییر کند. البته این تغییر مکان به شرایط و کیفیت سطح بستر بستگی دارد. برای مثال بیماری که روی تخت است هر دو ساعت یکبار باید پوزیشن او را عوض کند.
· برای تغییر مکان، تشکهای مواج (سلولی و تخم مرغی) بسیار کمک کننده هستند.
· استفاده از سطوح پشتیبانی: منظور از سطوح پشتیبانی، تخت، بالشتکها و تشکهای مخصوص است. به منظور محافظت پوست از آلودگی، باید از این سطوح استفاده کنید.
2. تمیز کردن: پس از کاهش فشار و اصطکاک، زخم باید تمیز شود. در صورتی که زخم، جدی و شدید نباشد، باید آن را به آرامی با آب گرم و صابون ملایم تمیز کنید، شستشو دهید و خشک کنید. اما اگر زخم باز باشد، هنگام تعویض لباس زخم باید با آب و شامپو بچه تمیز شود.
3. پانسمان: پس از تمیز کردن زخم، باید آن را پانسمان کنید. پانسمان کردن باعث میشود زخم مرطوب بماند و سریعتر بهبود یابد. همچنین مانعی در برابر عفونت ایجاد میکند و یک محیط مناسب برای درمان زخم بستر پدید میآورد.
4. حذف بافت آسیب دیده: پس از پانسمان کردن باید به فکر حذف بافت آسیب دیده، مرده یا آلوده باشید. حذف یک بافت آسیب دیده یا همان (دبریدمان زخم، وکیوم تراپی و پانسمانهای نوین) باید توسط متخصص به منظور احیا و بازسازی بافت تخریب شده انجام شود.
درمان زخم بستر در سالمندان چیست؟
سالمندانی که دچار زخم بستر شده اند، قدرت مراقبت از خود را نخواهند داشت. این افراد برای درمان زخم بستر نیاز به یک پرستار سالمند در منزل دارند. زخم بستر در سالمندان مانند کوه یخ است! یعنی بافتهای زیرین بیشتر از آنچه که فکر کنید، درگیر شده اند. بنابراین مراقبت صحیح، درمان قطعی زخم بستر را سریعتر پیش می کند.
درمان زخم بستر در سالمندان، به گونه ای است که این افراد باید سعی کنند فشار کمتری به نواحی تحت فشار ایجاد کنند. نواحی تحت فشار برای سالمندانی که روی تخت در حالت درازکش قرار گرفتهاند، عبارت است از:
· آرنجها
· پاشنه پا
· پشت سر پشت کمر
· ناحیه باتکس (باسن)
· کنارههای سر
· گوشه لاله گوش
· روی برجستگی کنار زانو
· روی پوست قوزک خارجی
· روی برجستگی کناری لگن
نواحی تحت فشار برای سالمندانی که روی ویلچر مینشینند، عبارت است از:
· پشت استخوان خارجی، درست بین دو برجستگی باسن یا روی برجستگی باسن
· پشت استخوانهای کتف یا ستون مهره
· پوست روی ساعد یا ران در جایی که روی صندلی تکیه میدهند.
چه عواملی بروز زخم بستر در افراد را افزایش میدهد؟
برای درمان زخم بستر، باید محتاطانه عمل کنید. عواملی که بروز زخم را افزایش میدهند، عبارت است از:
1- بی تحرکی:
بی تحرکی در مدت زمان طولانی ناشی از آسیب نخاعی است که منجر به تشدید زخم میشود
2- بی اختیاری:
زمانی که پوست در معرض ادرار و مدفوع قرار گیرد، آسیب پذیر میشود و در نهایت زخم ایجاد شده، تشدید میشود.
3- عدم درک حسی:
آسیبهای نخاعی و اختلالات عصبی، باعث از دست دادن حس میشود. زمانی که فرد نتواند درد یا ناراحتی عوامل ایجاد زخم را حس کند، از ایجاد زخم نیز آگاه نمی شود و برای درمان اقدام نمی کند.
4- تغذیه نامناسب و هیدراتاسیون:
افرادی که تغذیه نامناسب دارند و در رژیم غذایی خود به اندازه کافی مایعات، کالری، پروتئین، ویتامینها و مواد معدنی دریافت نمی کنند، سلامت پوست شان به خطر میافتد و بافتهایشان تجزیه میشود و در نهایت زخم ایجاد میشود.
5- شرایط پزشکی که بر جریان خون تأثیر میگذارد:
مشکلاتی که بر جریان خون تأثیر میگذارد، مانند دیابت و بیماریهای عروقی، درمان زخم بستر را به تعویق می اندازد.
آیا زخم بستر در خانه درمان میشود؟
همانطور که تا به الان متوجه شدید، این زخم بر اثر یکجا نشینی و عدم تحرک ایجاد میشود. بنابراین متوجه میشویم که این افراد توانایی جابجایی را ندارند. بردن و آوردن این افراد به بیمارستان کاری سخت است و حتی موجب میشود که زخم، تشدید شود و درمان قطعی زخم بستر به تعویق بیفتد.
مجموعههای درمانی با اخذ مجوز رسمی از دانشگاه علوم پزشکی ایران و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توانسته اند خدماتی که در بیمارستان ارائه میدهند، توسط کادر مجرب و متخصص در منزل ارائه دهند.
درمان زخم بستر در خانه، با وجود امکانات پزشکی و پرستاران با تجربه، راحت تر وسریع تر خواهد بود. چرا که در کنار درمان صحیح، بیمار روحیه خود را حفظ و برای درمان تلاش میکند.